ฮีทสโตรก โรคอันตรายในหน้าร้อน ภัยเงียบที่ต้องเฝ้าระวัง!!

บ้านเราเข้าสู่อากาศร้อนอย่างเต็มตัวแล้ว หนาวๆ เย็นๆ

อยู่แค่เดี๋ยวเดียวเท่านั้นแหละ และอากาศแบบนี้ก็มักเป็นอุปสรรคไม่น้อยเลย

สำหรับผู้คนที่ต้องออกมาทำงาน

หรือทำกิจกรรมข้างนอกท่ามกลางอากาศที่ร้อนอบอ้าวแบบนี้นอกจากจะทำให้เรา

หงุดหงิดแล้ว ยังจะทำให้ผิวเสียอีกด้วย

แต่รู้ไหมว่าความร้อนน่ากลัวกว่านั้นเยอะ เพราะมันจะทำให้เราเป็นโรค

ฮีทสโตรก และอาจคร่าชีวิตเราได้แบบไม่ทันตั้งตัว

หลายคนคงเคยได้ยินข่าวเกี่ยวกับโรค ฮีทสโตรก (Heat Stroke) หรือลมแดดมาบ้างแล้ว แต่รู้ไหมว่า โรคนี้ใกล้ตัวและอันตรายกว่าที่คิด แพทย์หญิงปานหทัย ทองมาก แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางอายุรกรรมทางเดินหายใจและเวชบำบัดวิกฤต โรงพยาบาลพระรามเก้า อธิบายว่า ฮีทสโตรก เป็นภาวะที่ร่างกายไม่สามารถปรับตัว

กับความร้อนที่เกิดขึ้นได้ เนื่องจากการควบคุมอุณหภูมิ (Thermoregulation)

เสียไปจนทำให้อุณหภูมิแกน (Core temperature)

สูงขึ้นและเกิดความผิดปกติทางระบบประสาท

โดยปกติแล้วร่างกายจะมีการควบคุมอุณหภูมิแกน โดยผ่านสมดุลระหว่าง การสร้างความร้อน (Heat Production) จากเมแทบอลิซึม หรือระบบเผาผลาญในร่างกาย และจากการดูดซับความร้อนจากสิ่งแวดล้อมกับ การกำจัดความร้อนออกจากร่างกาย (Heat Dissipation) ผ่านทางการระเหยเป็นเหงื่อหรือลมหายใจ การแผ่รังสี การนำความร้อน และการพาความร้อน ในภาวะปกติทั้งสองด้านต้องทำงานกันอย่างสมดุลเพื่อกำจัดความร้อนก่อนจะถึงจุดที่เป็นอันตราย แต่เมื่อใดก็ตามที่ร่างกายไม่สามารถกำจัดความร้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ จนอุณหภูมิแกนสูงเกิน 40 องศาเซลเซียสขึ้นไป เซลล์และอวัยวะต่าง ๆ จะสูญเสียการทำงานจนเกิดความผิดปกติรวมทั้งระบบประสาทส่วนกลาง ก่อให้เกิดอาการสับสน กระวนกระวาย ซึม ชัก ซึ่งเป็นอันตรายถึงขั้นทำให้เสียชีวิตได้เลย และจากสถิติอัตราการเสียชีวิตจาก Heat Stroke ก็ค่อนข้างสูงทีเดียว

นอกจากผู้ที่ทำงานกลางแจ้งอย่าง ทหาร วิศวกร หรือนักกีฬา

จะมีโอกาสเป็นฮีทสโตรกแล้วแต่ที่จริงแล้วคนทั่วไปอย่างเราๆ

ก็มีโอกาสเป็นได้เหมือนกัน โดยเฉพาะคนแก่ เด็กเล็ก คนอ้วน

และคนที่อยู่ในภาวะร่างกายขาดน้ำ รวมถึงคนวัยทำงานที่ชอบออกกำลังกายหักโหมเกินไป ก็ถือว่าเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงเช่นกัน ยิ่งช่วงหลังมานี้ ผู้คนเริ่มหันมาสนใจการออกกำลังกาย

มากขึ้น ทั้งเข้าฟิตเนส ออกกำลังกายกลางแจ้ง ไปร่วมงานวิ่ง ฯลฯ

ยิ่งต้องระวังตัว เพราะในระหว่างออกกำลัง ร่างกายเราจะมีการสร้างความร้อนจากกระบวนการเผาผลาญที่เพิ่มขึ้น และหากไปอยู่ในสถานที่ที่มีอุณหภูมิสูงโดยเฉพาะร้อนชื้นด้วยแล้ว ระบบกำจัดความร้อนของร่างกายอาจจะทำงานไม่ทันจนทำให้เกิดอาการได้

วิธีสังเกตอาการฮีทสโตรก

เบื้องต้นจะมีอาการที่เหมือนเป็นสัญญาณเตือน เช่น เป็นตะคริว รู้สึกหน้ามืด

วิงเวียน คล้ายจะเป็นลม หรือเริ่มเหนื่อย อ่อนเพลีย ใจสั่น

หากมีอาการเหล่านี้แล้วไม่รีบพัก สุดท้ายอาจจะกลายเป็น Heat Stroke ได้ แต่ในบางครั้งโรคนี้ก็มาหาแบบไม่ทันตั้งตัวได้เหมือนกัน ดังนั้นป้องกันไว้ก่อนดีที่สุด

วิธีป้องกันง่าย ๆ คือ ในเมื่อสาเหตุมาจากความร้อนก็ต้องหลีกเลี่ยงความร้อน พยายามอย่าให้ร่างกายขาดน้ำ และไม่หักโหมหรือฝืนร่างกายจนเกินไป แต่หากบังเอิญเห็นใครมีอาการของโรคฮีทสโตรกให้รีบปฏิบัติดังนี้

? พาหลบไปอยู่ในที่ร่มหรือที่เย็นและมีอากาศถ่ายเทสะดวก

? หาพัดลมมาเป่าเพื่อช่วยในการระบายความร้อนออกจากร่างกาย

? ถอดเสื้อแล้วเช็ดตัวด้วยน้ำอุณหภูมิปกติ เพื่อลดอุณหภูมิ

? นำส่งโรงพยาบาลให้เร็วที่สุด

จำไว้ว่า ยิ่งลดความร้อนในร่างกายได้เร็วเท่าไร โอกาสรอดยิ่งสูงเท่านั้น ส่วนคนที่ไม่อยากเผชิญหน้ากับโรคร้อนที่มาพร้อมกับอันตรายนี้ ก็ต้องรู้ลิมิตและประเมินตัวเองให้ดี ถ้าช่วงนี้ทำงานหนัก พักผ่อนน้อย ร่างกายไม่พร้อม ก็อย่าเพิ่งคิดไปออกกำลังกายหนักๆ เลย เชื่อเถอะว่ากันไว้ก่อนดีกว่าแก้ทีหลังนะ

ที่มา: แพทย์หญิงปานหทัย ทองมาก แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางอายุรกรรมทางเดินหายใจและเวชบำบัดวิกฤต โรงพยาบาลพระรามเก้า