13 สัญญาณว่าคุณกำลังขาดวิตามินบี 1 รู้ให้ทัน ป้องกันการเสียชีวิต

การขาดวิตามินบี 1 สังเกตได้จากอาการเหน็บชา ทว่านอกจากนั้นแล้วยังอาจมีสัญญาณอันตรายต่อสุขภาพที่ควรต้องใส่ใจมากขึ้นก่อนจะสายเกินไปด้วย

วิตามินบี 1 มีบทบาทความสำคัญที่มากกว่าหลาย ๆ คนเข้าใจ

เพราะอย่างที่รู้กันว่าหากขาดวิตามินบี 1 ขึ้นมา

โรคเหน็บชาจะเตือนให้เราต้องเติมวิตามินบี 1 ให้ร่างกายมากขึ้น

ซึ่งสิ่งที่อยากให้รู้เพิ่มขึ้นอีกนิดก็คือ สัญญาณของการขาดวิตามินบี 1

ไม่ได้มีแค่อาการเหน็บชาเท่านั้น แต่ยังมีอาการอื่น ๆ

ที่ต้องใส่ใจให้ดีด้วย ไม่อย่างนั้นภาวะขาดวิตามินบี 1

อาจทำให้ถึงแก่ชีวิตได้เลย

วิตามินบี 1 ช่วยอะไร ?

บทบาทหน้าที่ของวิตามินบี 1 หรือชื่ออย่างเป็นทางการว่าไธอะมิน (Thiamine)

คือ ช่วยเสริมการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน

เพื่อนำไปใช้เป็นพลังงานร่างกาย ให้มีแรงทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้

รวมทั้งยังมีส่วนสำคัญต่อระบบประสาท

โดยเฉพาะในด้านนำกระแสความรู้สึกของเส้นประสาททุกส่วนในร่างกาย

กระตุ้นการทำงานของหัวใจ และทางเดินทางอาหาร

ศ.นพ.ธีระวัฒน์ เหมะจุฑา จากคณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ได้ให้ข้อมูลว่า ในคนปกติจะมีวิตามินบี 1 สะสมอยู่ในร่างกาย

โดยเฉพาะในกล้ามเนื้อ และมีอยู่บ้างในสมอง หัวใจ ตับ ไต แต่หากเกิดภาวะขาดวิตามินเมื่อใด ร่างกายจะดึงเอาวิตามินที่สะสมไว้ในร่างกายออกมาใช้ ซึ่งจะหมดไปภายใน 1 เดือน และเริ่มมีอาการต่าง ๆ ปรากฏให้เห็น

หากร่างกายเกิดภาวะขาดวิตามินบี 1

อาการเบื้องต้นเลยก็คือจะทำให้เป็นโรคเหน็บชา ซึ่งภาวะขาดวิตามินบี 1

สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน และยิ่งเกิดกับเด็กทารกยิ่งต้องระวัง

เพราะมีโอกาสเสี่ยงต่อการเสียชีวิตค่อนข้างสูง

ขาดวิตามินบี 1 อาการอะไรบอกได้บ้าง ?

อาการขาดวิตามินบี 1 ที่สังเกตได้ชัดว่าร่างกายกำลังร้องหาวิตามินบี 1 สามารถดูได้จากสัญญาณดังต่อไปนี้

1. อาการเหน็บชาปลายมือ ปลายเท้า อาจรู้สึกแปล๊บ ๆ ร่วมด้วย 2. อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย 3. เบื่ออาหาร 4. ท้องอืด ท้องผูก 5. เป็นตะคริวบ่อยขึ้น 6. ปวดน่อง 7. แขนขาไม่มีแรง 8. หอบเหนื่อย 9. ปัสสาวะน้อยลง 10. อารมณ์แปรปรวน 11. น้ำหนักลด 12. หัวใจเต้นผิดจังหวะ 13. หัวใจล้มเหลว

ทั้ง

นี้สัญญาณของการขาดวิตามินบี 1 จะขึ้นอยู่กับปริมาณการขาดวิตามินบี 1

ของแต่ละบุคคล ซึ่งหากมีภาวะขาดวิตามินบี 1 เพียงเล็กน้อย

อาจเกิดโรคเหน็บชา และอ่อนเพลียให้รู้สึกบ้าง

ทว่าในรายที่ขาดวิตามินบี 1 มาก จะมีอาการทางระบบประสาท เช่น แขนชา ขาชา

อาจมีอาการทางสมอง ตากระตุก ตาเหล่ เดินเซ อาเจียน จนมีอาการซึม

อาจกระทบไปถึงการทำงานของระบบหัวใจ ทำให้เกิดอาการหอบเหนื่อย

เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวจนถึงแก่ชีวิตได้

หรือหากเลือดไปเลี้ยงส่วนใดของร่างกายไม่เพียงพอ ก็อาจเกิดปัญหาที่ระบบนั้น

เช่น ไตวาย

นอกจากนี้ยังควรต้องระวังภาวะขาดวิตามินบี 1 ในเด็กทารก

ซึ่งพบบ่อยในเด็กทารกอายุประมาณ 2-3 เดือน ที่กินนมแม่

โดยที่แม่ก็มีภาวะขาดวิตามินบี 1 อยู่กับตัว ทำให้เด็กทารกได้รับวิตามินบี 1

ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายไปด้วย

โดยสัญญาณขาดวิตามินบี 1 ในเด็กทารกอาจดูได้จากอาการหน้าเขียว หอบเหนื่อย

ตัวบวม หัวใจเต้นเร็ว ร้องเสียงแหบหรือไม่มีเสียง

ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องและทันท่วงที

เด็กอาจเสียชีวิตได้ภายใน 2-3 ชั่วโมงเลยนะคะ

ขาดวิตามินบี 1 เกิดจากอะไร

เราจะเกิดภาวะขาดวิตามินบี 1 ได้จากสาเหตุดังนี้ค่ะ

การรับประทานวิตามินบี 1 ไม่เพียงพอต่อความต้องการ

ซึ่งอาจเกิดจากภาวะอดอยาก หรือการรับประทานอาหารที่ไม่ถูกสัดส่วน

ทำให้ได้สารอาหารไม่ครบถ้วน

ภาวะทางสรีระวิทยา เช่น เด็กในวัยเจริญเติบโต หญิงมีครรภ์ หญิงให้นมบุตร

หรือผู้ที่ทำงานหนัก ซึ่งร่างกายจะมีการเผาผลาญมากขึ้น

ทำให้ต้องการวิตามินบี 1 เพิ่มขึ้นไปด้วย

ภาวะร่างกายลดการดูดซึมวิตามินจากลำไส้

ซึ่งอาจเกิดได้กับผู้ที่มีอาการท้องร่วง ผู้ที่ขาดสารอาหารเรื้อรัง

เป็นโรคตับเข็ง หรือกำลังใช้ยาขับปัสสาวะ

ขาดวิตามินบี 1 ต้องกินอะไร? หาทานได้จาก...

ร่าง

กายจะได้รับวิตามินบี 1 จากธัญพืช ข้าวโพด ข้าวซ้อมมือ โฮลเกรนต่าง ๆ เช่น

ข้าวโอ๊ต ข้าวบาร์เลย์ ลูกเดือย ซีเรียล รวมทั้งเนื้อหมู ไข่แดง ตับ

โยเกิร์ต นม มันฝรั่ง ส้ม มะเขือเทศ และถั่วชนิดต่าง ๆ

ซึ่งนอกจากวิตามินบี 1 ที่หาได้จากอาหารเหล่านี้แล้ว

ยังมีอาหารที่กินเข้าไปแล้วอาจจะต้านการรับวิตามินบี 1 เข้าสู่ร่างกายด้วย

ซึ่งก็ควรต้องระวังด้วยค่ะ

อาหารที่มีสารทำลายวิตามินบี 1

แม้จะรับประทานอาหารที่มีวิตามินบี 1 เข้าไปมากแค่ไหน แต่

หากกินอาหารที่มีสารทำลายวิตามินบี 1 เช่น ข้าวขัดสี มันสำปะหลัง เมี่ยง

หมากพลู ปลาร้า ชา ปลาน้ำจืด หอยลาย หอยแมลงภู่ หอยกาบ อาหารดิบ ๆ เช่น

กุ้งดิบ เนื้อสัตว์ดิบ มากเกินไป ร่างกายก็มีโอกาสเกิดภาวะขาดวิตามินบี 1 ได้เช่นกันนะคะ

ดังนั้นหากสงสัยว่าตัวเองมีภาวะขาดวิตามินบี 1

ก็พยายามเลี่ยงอาหารเหล่านี้ไปก่อน

และควรจะปรึกษาแพทย์เพื่อหาทางเลือกอื่นในการเสริมธาตุอาหารสำคัญให้ร่าง

กายอย่างครบถ้วนและปลอดภัย

การรักษาอาการขาดวิตามินบี 1 ทำได้โดย...

รับประทานอาหารที่มีวิตามินบีสูง อย่างข้าวซ้อมมือไม่ขัดสี ไข่แดง ตับ

เครื่องในสัตว์ โยเกิร์ต นม ถั่ว

และพยายามหลีกเลี่ยงอาหารที่มีสารทำลายวิตามินบี 1 อย่างหมาก พลู ชา ปลาร้า

และปลาน้ำจืดบางชนิดด้วย

ในเคสที่มีอาการโรคเหน็บชารุนแรง ทั้งในผู้ใหญ่และเด็ก

อาจรักษาอาการขาดวิตามินบี 1 ได้ด้วยการฉีดไธอะมินปริมาณสูงสุดที่ 100

มิลลิกรัม (ขนาดของไธอะมินขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์)

เข้าสู่เส้นเลือดดำ ซึ่งนับว่าเป็นการรักษาที่ให้ผลได้อย่างเต็มที่ในทันที

วิตามินบี 1 ต้องกินเท่าไรถึงเรียกว่าเพียงพอ ?

การกำหนดค่าปริมาณไธอะมินอ้างอิงที่ควรได้รับประจำวัน (Dietary Reference

Intake, DRI) ของประเทศสหรัฐอเมริกาและแคนาดา เมื่อปี ค.ศ. 2000

ได้กำหนดค่าประมาณของความต้องการไธอะมินที่ควรได้รับประจำวัน (Estimated

Average Requirement, EAR) ไว้ที่ 1.0 มิลลิกรัมต่อวันสำหรับผู้ชาย

และวิตามินบี 1 ปริมาณ 0.9 มิลลิกรัมสำหรับเพศหญิง

ทั้งนี้สำหรับหญิงตั้งครรภ์และหญิงที่ให้นมบุตร

ควรเพิ่มปริมาณการรับวิตามินบี 1 ให้มากกว่าปกติอีก 0.3 มิลลิกรัม

เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการของสภาวะร่างกายในขณะนั้น

และสำหรับเด็กทารกวัย 6-8 เดือน ควรได้รับวิตามินบี 1 จำนวน 0.3 มิลลิกรัม

ส่วนเด็กแรกเกิดจนถึงวัย 5 เดือน ควรได้รับวิตามินบี 1

จากน้ำนมแม่ในอัตราส่วน 0.2 มิลลิกรัม

ซึ่งก็หมายความว่าคุณแม่ต้องมีวิตามินบี 1

ในร่างกายที่เพียงพอสำหรับลูกน้อยด้วยนั่นเอง

ขอย้ำอีกครั้งว่าภาวะการขาดวิตามินบี 1 เราสามารถป้องกันได้ตั้งแต่เนิ่น ๆ

ด้วยการรับประทานอาหารที่มีวิตามินบี 1 สูง

หลีกเลี่ยงอาหารที่มีสารทำลายวิตามินบี 1

และพยายามรับประทานอาหารให้ครบทั้ง 5 หมู่

เพราะการขาดสารอาหารก็เป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดภาวะขาดวิตามินบี 1 ได้

และอาจส่งผลกระทบที่อันตรายต่อสุขภาพได้เลยล่ะ

ขอขอบคุณข้อมูลจาก

คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

FIT DAY