ชื่อภาพที่น่ารักของ พ่อ 'คู่ดาว' สู่ 'เทพธิดาขมิ้นป่า'

"ฉันเป็นกษัตริย์ก็จริง

แต่ฉันก็ยังมีอาชีพเป็นช่างภาพของหนังสือพิมพ์สแตนดาร์ดได้เงินเดือนละ ๑๐๐

บาท ตั้งหลายปีมาแล้ว

จนบัดนี้ก็ยังไม่เห็นเขาขึ้นเงินเดือนให้สักทีเขาก็คงถวายเดือนละ ๑๐๐

บาทอยู่เรื่อยมา"

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำรัสด้วยพระอารมณ์ขันแก่ผู้ใกล้ชิดผู้หนึ่งถึงการเป็นช่างภาพอาชีพ

พระองค์ทรงศึกษาและเรียนรู้การถ่ายภาพจนมีพระปรีชาสามารถ

ทั้งภาคทฤษฎีและปฏิบัติจากโรงเรียนในประเทศสวิตเซอร์แลนด์

ทั้งยังทรงเชี่ยวชาญการถ่ายรูปและล้างรูปด้วยพระองค์เอง

ทรงจัดห้องมืดขึ้นที่ชั้นล่างของตึกสถานีวิทยุ

อ.ส.จึงปรากฏภาพถ่ายฝีพระหัตถ์เป็นจำนวนมาก

มองผ่านเลนส์พ่อ

พระปรีชาสามารถด้านการถ่ายภาพของพระองค์เป็นที่เลื่องลือ

เราชาวไทยจึงมักจะเห็น ?ภาพจำ? นั่นคือภาพพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

พร้อมอุปกรณ์ประจำพระองค์คือ "กล้องถ่ายรูป" และ "แผนที่"

ในท้องถิ่นทุรกันดารทั่วประเทศไทย

พระองค์ทรงมีกล้องถ่ายภาพเล็กๆ คู่พระหัตถ์ตั้งแต่พระชันษาเพียง ๘

ปี (ราวปี พ.ศ.๒๔๗๙) โดยสมเด็จพระบรมราชชนนี ได้พระราชทานกล้องถ่ายรูป Coronet Midget สีเขียวปะดำ

ของฝรั่งเศส ราคาเพียง ๒ ฟรังก์สวิส แก่พระองค์

แม้ในระยะแรกจะทรงไม่ประสบความสำเร็จในการถ่ายภาพนัก แต่ก็ไม่ทรงย่อท้อ

ทรงศึกษาและฝึกด้วยพระองค์เองจนเป็นนักถ่ายภาพที่มีพระปรีชาสามารถยิ่ง

ทั้งกล้องถ่ายภาพนิ่ง และกล้องถ่ายภาพยนตร์

พระองค์ท่านเริ่มทรงกล้องถ่ายภาพคู่พระหัตถ์และทรงใช้ฟิล์มตั้งแต่ขนาด

๑๓๕ จนถึงขนาด ๑๒๐

และขนาดพิเศษกล้องถ่ายภาพที่ทรงใช้ในระยะเริ่มแรกเป็นกล้องที่ไม่มีเครื่องวัดแสงในตัวจึงต้องใช้พระราชวิจารณญาณอย่างรอบคอบละเอียดถี่ถ้วนพร้อมทั้งพระปรีชาสามารถส่วนพระองค์

ทุกครั้งที่พระองค์เสด็จฯ ไปในสถานที่ต่างๆ

จะทรงนำภาพถ่ายฝีพระหัตถ์มาใช้ประกอบการทรงงานของพระองค์อยู่เสมอหลังจากนั้นไม่นาน

ทรงใช้กล้องอีกหนึ่งกล้อง ชื่อ Kodak Vest Pocket Montreux ลักษณะคล้ายสี่เหลี่ยม ฝรั่งเรียกว่า Minibox ใช้ฟิล์มถ่ายได้ม้วนละ ๖ ภาพ

?การถ่ายรูปนั้น

ไม่ได้ตั้งใจที่จะถ่ายรูปให้เป็นศิลปะ หรือจะเป็นเทคโนโลยีชั้นสูงอะไร

เป็นเพียงแต่กดชัตเตอร์ไว้สำหรับเก็บให้เป็นที่ระลึก แล้วก็ถ้ารูปนั้นดี

มีคนได้มาเห็นรูปเหล่านั้นและก็พอใจ

ก็ทำให้เป็นการแผ่ความสุขไปให้กับผู้ที่ได้ดู เพราะว่าเขาชอบ

หมายความว่าได้ให้เขามีโอกาส ได้เห็นทัศนียภาพที่เขาอาจไม่ค่อยได้เห็น

หรือในมุมที่เขาไม่เคยเห็น ก็แผ่ความสุขไปให้เขาอีกทีหนึ่ง

ซึ่งเป็นจุดประสงค์ของการถ่ายรูป...?

พระราชดำรัสในโอกาสที่ ประธานคณะกรรมการจัดทำหนังสือภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ เข้าเฝ้าฯ ในปี พ.ศ.๒๕๓๗

ในโอกาสนี้ ทีมผู้จัดการ Live จึงขอรวบรวมภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ของ ?พ่อ? ประกอบกับ "ชื่อภาพ" ที่พระองค์ทรงตั้งขึ้นมาเองด้วยภาษาที่สละสลวยเข้ากับภาพยิ่งนัก

และจะสังเกตเห็นได้ชัดว่า พระองค์ท่านทรงโปรดการฉายพระฉายาลักษณ์

สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ อย่างดงามหลายภาพ

แสดงถึงความรักโรแมนติกเป็นอย่างมาก

แตรหลวง

ทรงใช้วิธีถ่ายภาพด้วยพระองค์เอง โดยทรงตั้งกล้องคู่พระหัตถ์บนสามขา

แล้วทรงใช้ปุ่มลั่นชัตเตอร์ที่ Self-timer ทรงกะเวลาให้กล้องลั่นชัตเตอร์

ถ่ายภาพพระองค์เองได้อย่างพอเหมาะพอดีกับขณะที่ทรงเป่าแตรอย่างดัง

เงาพิศวง

คราวที่เสด็จพระราช ดำเนินแปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ พระตำหนักไกลกังวล

หัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ขณะที่ทรงพระดำเนินขึ้นจากบ่อสรงน้ำ

เวลานั้นอากาศแจ่มแจ้ง แสงแดดกำลังส่องจ้า

ทอดพระเนตรเห็นเงาของพระองค์เองกับเงาของต้นไม้ทอดลงไปในผิวน้ำ

พริ้วน้ำกำลังเต้นระริกด้วยแรงลม ทำให้เกิดลวดลายผสมประสานกันอย่างประหลาด

เพราะในแสงสว่างยังมีแสงซ้อนกันเป็นริ้ว ๆ

ในเงาก็ยังมีเงาเป็นลวดลายสีหนักสีเบาสลับกัน

ด้วยความสนพระราชหฤทัย จึงทรงถ่ายภาพไว้ทันที

แต่ตรงที่ทรงยืนอยู่นั้นทรงถ่ายภาพไม่ถนัดนัก

ถึงกระนั้นด้วยพระราชอุตสาหะอย่างแรงกล้า

จึงทรงใช้พระหัตถ์ซ้ายจับต้นปาล์มไว้ส่วนพระหัตถ์ขวาทรงจับกล้องถ่ายภาพและ

ทรงลั่นชัตเตอร์ได้ อย่างแน่พระทัย

สามัคคี สี่พระหัตถ์

เป็นภาพถ่ายฝีพระหัตถ์ของทูลกระหม่อม ๔

พระองค์ทรงวางพระหัตถ์ขวาเรียงเทียบขนาดกันไว้ ทรงฉายภาพ

พระหัตถ์ใหญ่พระหัตถ์เล็ก ที่ทรงวางเรียงลำดับไว้

เสมือนเป็นการทรงสมานสามัคคีระหว่าง พี่น้อง

เป็นภาพที่สามารถถ่ายทอดความหมายได้อย่างลุ่มลึก

คู่ดาว

เมื่อคราวเสด็จฯ แปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ

พระตำหนักภูพิงคราชนิเวศน์ จังหวัดเชียงใหม่ ใน พ.ศ. ๒๕๑๒

วันหนึ่งขณะที่ประทับอยู่ในบริเวณสวนดอกไม้ข้างพระตำหนักเป็นเวลาที่ดวงอาทิตย์กำลังทอแสงเรื่อเรืองอยู่ในระดับยอดไม้

มุมหนึ่งที่แสงอาทิตย์ส่องลอดยอดไม้

เป็นประกายระยิบวูบวาวราวกับแสงดาวดวงโตๆก็พอดีกับที่สมเด็จพระนางเจ้าฯ

พระบรมราชินีนาถทรงประดับพระกุณฑลรูปดอกไม้ที่มีกลีบบาน

เป็นแฉกคล้ายประกายดาว

ทันทีที่พระองค์ท่านทอดพระเนตรเห็นพระกุณฑลกับแสงอาทิตย์ได้คู่สอดคล้องกัน

ก็ทรงฉายพระฉายาลักษณ์ไว้

ดั่งโค้งสำคัญ

พระฉายาลักษณ์อันเป็นพระราชประวัติครั้งสำคัญส่วนหนึ่งของทั้งสองพระองค์

ที่ทรงบันทึกภาพไว้อย่างประณีตบรรจง

ด้วยพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ เมื่อครั้งยังเป็น ม.ร.ว.สิริกิติ์ กิติยากร

ธิดาคนโตของพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ (ม.จ. นักขัตมงคล

กิติยากร) เมื่อครั้งทรงเป็นอัครราชทูตประจำกรุงปารีส เมื่อ ๒๐ เมษายน ๒๔๙๓

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จฯ ทรงเยี่ยมที่สถานทูต และได้ทรงถ่ายภาพ

ม.ร.ว.สิริกิติ์ กำลังยิ้มแย้มสดชื่น ในรถยนต์พระที่นั่ง

เมื่อหน้าหนาว

ณ พระตำหนักจิตรลดารโหฐาน สมเด็จพระนางเจ้าฯ

พระบรมราชินีนาถในฉลองพระองค์กันหนาวชุดสีเข้ม

ทรงยืนอยู่ด้วยพระอารมณ์สดชื่นแจ่มใส

ในขณะที่ทรงเป็นแบบสำหรับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะทรงฉายพระฉายาลักษณ์

ทรงใช้ห้องบนพระตำหนักจิตรลดาฯ เป็นฉากสำหรับทรงถ่ายภาพ

ที่กลางทุ่งดอกไม้

เมื่อปี ๒๕๐๓ ขณะที่ยังประทับ ณ ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ คราวหนึ่งเสด็จฯ

ไปยังทุ่งกว้างบนเนินเขาแห่งหนึ่ง บริเวณเป็นทุ่งโล่งกว้างไกล

อากาศสดชื่นแจ่มใสดียิ่งนัก ณ

บริเวณนี้มีต้นไม้ใบหญ้าสารพัดกำลังออกดอกบานสะพรั่งเป็นที่ต้องพระราชหฤทัยของทั้งสองพระองค์

สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ

ทรงเลือกเก็บดอกไม้สีขาวมากำไว้ในพระหัตถ์ซ้าย

พอเอื้อมพระหัตถ์ขวาจะทรงเก็บดอกต่อไป

พระราชอิริยาบถที่กำลังทรงเงยพระพักตร์ขึ้นเล็กน้อยและทรงแย้มพระสรวลนั้นงดงาม

เป็นด้านที่เป็นศิลปะและเหมาะกับมุมกล้อง

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงทรงบันทึกภาพไว้ทันที

ตามรอยพระยุคลบาท

คราวหนึ่งสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ

สยามมกุฎราชกุมาร เมื่อครั้งยังทรงพระเยาว์ ทรงตามเสด็จ เสด็จฯ

เยี่ยมราษฎรในถิ่นทุรกันดารด้วย วันนั้นมีฝนพรำทำให้น้ำป่าบ่าไหล

หนทางเปียกแฉะ เป็นเหตุให้ทรงพระราชดำเนินด้วยความลำบาก

ตลอดทางจึงทรงลื่นล้มไปหลายครั้ง

เทพธิดาขมิ้นป่า

เป็นภาพพระฉายาลักษณ์ของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารี

พระองค์ท่านทรงสนพระทัยเรื่องพืชพรรณไม้

ทั้งไม้ดอกไม้ประดับและสมุนไพรเป็นประจำอยู่แล้ว คราวหนึ่งเมื่อปี พ.ศ.

๒๕๒๕ ขณะที่แปรพระราชฐานไปประทับ ณ ภูพิงคราชนิเวศน์

ในปีนั้นทางสวนดอกไม้ภูพิงค์ได้ไม้พันธุ์ดีมาอีกอย่างหนึ่งชื่อว่าขมิ้นต้น

หรือขมิ้นป่า ลักษณะเป็นต้นสูงท่วมศีรษะ ใบใหญ่มีหนามตามลำต้นและกิ่งก้าน

ฤดูออกดอกอยู่ในตอนต้นฤดูร้อนราวเดือนกุมภาพันธ์

ดอกเป็นช่อยาวสีเหลืองสวยเหมือนขมิ้นทอง

ปีหนึ่งจะออกดอกเพียงหนเดียวพอดีกับเวลาที่ขมิ้นต้นกำลังออกดอกบานเต็มที่

สมเด็จพระเทพฯ กำลังทรงชื่นชมด้วยความสนพระทัยอยู่ใต้พุ่มขมิ้นต้น

ก็พอดีกับที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกำลังทรงกล้องถ่ายภาพอยู่ใกล้ ๆ

ทูลกระหม่อมเงยพระพักตร์ขึ้นทอดพระเนตร

แสงแดดส่องมาต้องพระพักตร์ด้านข้างพอดี ตรงนั้นมีใบไม้เป็นฉากหน้า

ดอกขมิ้นป่าแวดล้อมอยู่รอบข้าง พอแย้มพระสรวล

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงทรงลั่นชัตเตอร์ถ่ายภาพไว้อย่างฉับพลัน

ในหมู่เมฆ

ทรงถ่ายภาพนี้ระหว่างที่ประทับอยู่บนเครื่องบินพระที่นั่งเสด็จฯ

ไปจังหวัดเชียงใหม่ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๗ เครื่องบินสองลำนี้

เป็นเครื่องบินคุ้มกันของกองทัพอากาศไทย ปฏิบัติการบินถวายอารักขา

ตลอดเส้นทางระหว่างดอนเมืองถึงเชียงใหม่

พอทอดพระเนตรเห็นจังหวะที่ได้เส้นได้มุมเป็นศิลปะ

จึงทรงบันทึกภาพไว้ได้อย่างสวยงาม

จ้อง

คราวเสด็จฯ แปรพระราชฐานไปประทับแรม ณ พระตำหนักไกลกังวลหัวหิน

จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ บ่ายวันหนึ่งทรงขับรถพระที่นั่งด้วยพระองค์เอง

เพื่อจะได้ทอดพระเนตรชีวิตความเป็นอยู่อันแท้จริงของพสกนิกรทั้งหลายในละแวกนั้น

ระหว่างทางที่เสด็จฯ ผ่านไปตามถนนในชนบทชายป่า ได้ทอดพระเนตรเห็น

เกี่ยวกับกล้องถ่ายภาพคู่พระหัตถ์

เคยมีผู้สนใจในวงการถ่ายภาพสงสัยกันอยู่ว่า

ทำไมจึงไม่ทรงใช้กล้องถ่ายภาพชนิดเยี่ยมยอดที่มีราคาแพงที่นักถ่ายภาพบางคน

เขาใช้กัน

เพราะตามความเป็นจริงการที่จะทรงใช้กล้องดีมีคุณภาพสูงเพียงใดก็ย่อมได้

แต่กลับทรงใช้กล้องถ่ายภาพแบบธรรมดาที่ใคร ๆ หาซื้อขายได้ทั่วไปในท้องตลาด

ซึ่งพระราชจริยวัตรนี้

มีผู้ใหญ่ในวงการถ่ายภาพอธิบายเป็นการเทิดพระเกียรติว่า

ประเทศไทยเราผลิตกล้องและอุปกรณ์ถ่ายภาพไม่ได้เลย

เราต้องเสียดุลการค้าให้กับต่างประเทศเป็นอันมาก

จึงควรสังวรระวังการใช้จ่ายในเรื่องนี้ให้ดีแต่พอเหมาะพอควร

ส่วนผู้ที่ทำธุรกิจทางการถ่ายภาพต้องการผลิตงานคุณภาพดี

ต้องใช้ของดีราคาแพงนี่เป็นเรื่องธรรมดา ดังนั้น

ผู้ที่ถ่ายภาพกันโดยทั่วไปเพียงแต่ใช้กล้องถ่ายภาพระดับมาตรฐานทำงานได้

อย่างถูกต้องก็เหมาะดีที่สุดแล้ว ความสำคัญเรื่องนี้

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงทรงเป็นแบบอย่างที่วิเศษที่สุด

สมควรที่วงการถ่ายภาพทั้งหลายจักได้บำเพ็ญตนเจริญรอยตามเบื้องพระยุคลบาท

เพื่อเป็นศักดิ์สิริมงคลให้ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้

?ความทรงจำผ่านเลนส์ของ ?พ่อ? จะคงอยู่ในใจพวกเราชาวไทยไปตราบนานเท่านาน

ในอ้อมพระกร

แสงนวลนุ่ม
เย็นนี้ที่ดอยปุย
สงบ
แม่ของชาติ
ยิ้มรับเสด็จ
เหมือนฝัน