คติความเชื่อโบราณ : ฟักทองพืชผลมงคล

โลกกำลังจะเปลี่ยนไปเพราะกระแสเทคโนโลยีอินเตอร์เน็ต และกระแสโลกโซเซียลออนไลน์ ส่งผลเด็กรุ่นใหม่ไม่ใส่ใจ คติความเชื่อจากคนโบราณโดยว่าเป็นสิ่งที่ล้าสมัย ทำให้พิธีกรรมชาวไทยบางอย่างต้องลดขั้นตอน และอ้างภาวะเศรษฐกิจลดสิ่งเครื่องสังเวยลง รวมทั้งฟักทอง แต่งานพิธีมงคลตามคติความเชื่อชาวไทยจะมีฟักทองเป็นเครื่องเซ่นสังเวย เพราะอะไรบทความนี้เราอยากเสนอ

ความเชื่อชาวจีนเชื่อว่าฟักทองคือตัวแทนความเจริญรุ่งเรือง เพราะฟักทองปลูกบนดินแต่เกิดผลแก่จัดเป็นสีทองอย่างน่าอัศจรรย์ ชาวจีนเปรียบฟักทองคือพืชที่เกิดจากดิน มีพลังธาตุดินแต่แปรสีเป็นทอง ตามวัฏจักรการเกิดธาตุทั้งห้ากล่าวคือ แร่ทองจะฝังอยู่ในดิน จะเจอทองได้ต้องขุดดินก่อนความเชื่อว่าธาตุดินจะเป็นต้นกำเนิดธาตุทอง

นอกจากนี้ฟักทองยังมีความหมายว่าการเหลือกินเหลือใช้ เพราะเหตุนี้เจ้าของร้านจะตั้งประดับโมเดลรูปฟักทองที่บ้าน ร้านค้า โต๊ะเก็บเงินเป็นความเชื่อว่าจะได้เงินได้ทอง สินค้าในร้านจะฟักเป็นทอง การตั้งจะวางไว้ที่หน้าโต๊ะหรือวางที่หิ้งจะวางไว้ทางทิศตะวันตก คือทิศประจำธาตุทองและงานพิธีส่งเจ้าตอนเทศกาลกินเจ คนจีนใช้ฟักทองเป็นหนึ่งในเครื่องเซ่นสังเวยเทพเจ้า

ผลแก่ฟักทองจะมีสีเหลืองนวลเป็นสีคล้ายทอง ฟักทองเป็นพืชจำพวกเดียวกับบวบ ฟัก แตง เป็นพืชล้มลุกลำต้นจะเลื้อยยาวบนดินจนคนโบราณมีความเชื่อว่าสตรีมีครรภ์ห้ามกินฟักทองเพราะลำต้นจะเกิดการพันตัวทารกทำให้คลอดลูกยาก อีกความเชื่อคือต้นฟักทองเลื้อยขึ้นบ้านจะเป็นสิ่งที่ไม่ดี เพราะอุบายคนโบราณว่าไว้ป้องกันลูกหลานเกลียดคร้านไม่ดูแลบ้านเรือน

นอกจากนี้ประเพณีแห่ขันหมาก ฟักทองจะเป็นหนึ่งในพืชผลมงคลที่เจ้าบ่าวนำมาพร้อมขบวน มีความเชื่อว่าเมื่อแต่งงานไปแล้วจะมีเงินทอง การตั้งศาลพระภูมิฟักทองคือหนึ่งในเครื่องเซ่นสังเวย

อาหารที่ทำจากฟักทองยังเป็นอาหารมงคลในวาระสำคัญ เป็นต้นว่าแกงกะทิฟักทอง ในงานบวชนาค บวดฟักทองในวันเข้าพรรษา

ฟักทองมีประโยชน์ทางโภชนาการมีวิตามินเอ บี และแร่ธาตุอาหารจำนวนมาก ยังใช้ประโยชน์ทางยาสมุนไพรทั้งต้น ใบ และดอก เมล็ด เป็นพืชผลมงคลสำหรับพิธีกรรมต่างๆ ของคนไทย